Nguồn gốc thịt trâu khô của người Thái

Sản phẩm thịt trâu khô lạ miệng

cội nguồn thịt trâu khô gác bếp của người Thái

Chúng ta thường gọi là thịt trâu khô gác bếp, và bảo rằng từ này xuất hành ở Tây Bắc. Nhưng thật ra, lên Tây Bắc hỏi “thịt trâu khô gác bếp” thì hầu như ai cũng không biết. Bà con ở đây chỉ gọi món này là “thịt trâu khô”. Theo tiếng Thái đen thì món này gọi là “nhứa khoai giảng”, dịch ra tiếng phổ thông là “thịt trâu khô” chứ không không ai gọi thịt “gác bếp” cả.
Người Thái ngày xưa sống ở trong rừng sâu, gần nguồn nước. Họ rất giỏi việc săn bắn, đánh cá và hái lượm. Khi đi rừng về, họ mang những đồ săn bắn được thành các món ăn nhưng ăn tươi không hết hoặc chuyến đi săn kéo dài cả chục ngày không thể mang đồ tươi về bản được. Chính cho nên họ đã nghĩ ra một cách là sấy khô, bảo quản rồi mang về ăn dần. Món thịt gác bếp có số đông loại từ thịt nai, thịt hươu, thịt lợn rừng và thịt trâu khô cũng có mặt trên thị trường theo cách như vậy.

Khi săn bắn được nhiều con thú, trong đó có cả trâu rừng thì người Thái mới giữ lại thuần hóa chúng để nuôi. Những con trâu to khỏe dùng làm vật kéo gỗ từ trong rừng về làm nhà. Ngày đó trâu phần lớn, gđ nào cũng có cả đàn. Họ không đi chăn mà thả cho chúng vào rừng sâu, tự tìm thức ăn, nước uống. Cũng chính bởi vậy mà thịt con nào con nấy rất chắc và thơm.

Nếu ai đã từng đến thăm vùng đất Điện Biên Phủ lịch sử chắc hẳn đã được nếm thử món ăn đặc sản của người dân tộc Thái nơi đây: món thịt trâu khô gác bếp. Thịt trâu khô gác bếp mang vị đặm đà cay cay thơm nồng mùi mắc khén, miếng thịt thớ dài dai dai khiến người thưởng thức phải nhắm nháp để cảm nhận được vị ngọt của thịt gác bếp. Đó cũng là một trong những lý do tại sao thịt trâu khô lại được nhiều bồ thích đến vậy. Không chỉ là hương vị thơm ngon, món ăn còn mang đậm hương vị của cả một dân tộc. Từ đôi bàn tay khéo léo của những người dân vùng núi, những miếng thịt trâu thơm ngon lần lượt ra đời.


 

 

 

 

hiện tại, thịt trâu khô gác bếp đã và đang dần trở thành đặc sản được biết đến nhiều nhất trong mỗi dịp du lịch Tây Bắc khiến bao thực khách mê mệt. Không chỉ là món ăn truyền thống trong những ngày lễ tết, thịt trâu gác bếp còn được người dân nơi đây mang ra làm món ăn trong bữa cơm mỗi khi nhà có khách.

Thịt trâu khô gác bếp là món ăn phổ thông của người dân tộc miền núi Tây Bắc. Nếu ai được một lần có dịp thưởng thức món ăn này sẽ chẳng thể nào quên cái hương vị thơm ngon là lạ của từng miếng thịt.

Món ăn mang dấu ấn, nét đẹp dân tộc

Không chỉ là món ăn ngon, mà thịt trâu khô gác bếp còn là món ăn mang đậm dấu ấn, hương vị cũng như phản ánh rõ nét phong tục của người Thái đen Tây Bắc. Tại tại sao tôi lại chứng minh như vậy? Bởi ngày xưa, người Thái ở trong rừng sâu, thời bấy giờ có phần lớn các loài thú dữ. Chính thành ra họ có thói quen đốt lửa, gian bếp nhỏ hằng ngày luôn rực hồng, vừa để xua đi cái giá lạnh của miền sơn cước, vừa để đuổi các loài thú giữ. Cũng vì luôn có hơi nóng của lửa, có khói bếp tỏa ra ám vào từng thớ thịt mới làm cho thịt nhanh khô và có hương vị đặc biệt

Người Thái rất thích ăn các gia vị có sẵn ở rừng như hạt mắc khén và cố nhiên, món thịt trâu khô gác bếp chẳng thể thiếu gia vị này. Thịt trâu thơm, ngọt tuy bên ngoài cứng nhưng bên trong lại mềm, dai và có màu đỏ hồng tự nhiên của thịt. Thịt trâu được chấm với chẳm chéo, một thứ nước chấm đặc biệt làm từ hạt dổi, mắc khén, ớt và rau thơm bởi họ thích món ăn có vị đằm thắm một chút.
Những lần vào rừng săn bắn lâu ngày hay lên nương rẫy, người Thái cũng có thói quen mang theo thịt trâu khô gác bếp như một loại lương khô. Lúc nghỉ tay, mang thịt trâu ra ăn với xôi thì cái đói, cái mệt cũng như biến mất. Vùng cao thỉnh thoảng mưa gió bất thường, có những ngày mưa dài lê thê từ ngày này qua ngày khác, gió to, lũ dâng cao chẳng thể đi ra ngoài kiếm thức ăn. Người dân nơi đây chỉ việc lấy miếng thịt trâu trên gác bếp vùi vào tro nóng là đã có thực phẩm để đi qua những ngày giông bão.
Cuốn vào khuynh hướng thương mại bởi tăng trưởng du lịch Tây Bắc, nhiều đứa ở miền xuôi lên đây lập nghiệp cũng học hỏi được cách giết mổ trâu khô gác bếp. Tuy vậy, món thịt trâu do chính tay người Thái làm ra thì mới có được hương vị thơm ngon nhất, dù rằng vẫn là ngần ấy thứ gia vị và quá trình. Có lẽ cách tạo nên sự dị biệt đó là chất riêng, là cái hồn thấm vào món ăn truyền thống của chính dân tộc họ.


 

 

Người Thái thường mổ trâu vào các dịp quan yếu như ngày hội bản, cúng dốt, lễ Tết. Những phần thịt tươi ngon nhất được chọn để làm món thịt trâu gác bếp. Trong những dịp quan trọng, ngoài những sản vật khác của rừng như: măng đắng, thịt gà, thịt lợn rừng,… thì chẳng thể thiếu món thịt trâu khô gác bếp.

Ban đầu, các món thịt khô tổng thể hay món thịt trâu khô nói riếng chỉ là vạn bất đắc dĩ để bảo thịt được lâu ngày cũng giống như người Kinh có món cà muối, mắm tôm dùng để ăn trong nhiều ngày. Nhưng lâu dần món thịt trâu khô gác bếp trở nên món ăn ưa thích, gắn bó trong đời sống của họ.